Ruchoma czcionka jest systemem druku i poligrafii z wykorzystaniem ruchomych elementów metalowych czcionek, wykonanych przez odlewanie z matrycy. Ruchoma czcionka pozwoliła na procesy o wiele bardziej elastyczne niż kopiowanie lub drukowania strony bloku.
Około 1040 r., pierwszy znany układ typu ruchoma czcionka powstał w Chinach wynaleziony przez Bi Sheng i wykonany z porcelany. Sheng stosował rodzaj gliny, który łatwo się kruszył, ale Wang Zhen od 1298 roku miał już czcionki rzeźbione o większej trwałości wykonanej z drewna. On też opracował kompleksowy system odłączanych tablic i numerowanie połączone z poszczególnymi chińskimi znakami, które sprawiły, że skład i druk stał się bardziej wydajny. Nadal główną metodą stosowaną pozostało drukowanie drzeworytnicze, które okazało się być tańszym i bardziej wydajnym sposobem druku w alfabecie Chińskim składającym się z tysięcy znaków.
Druk miedzianą czcionką ruchomą pochodzi z Chin z początku XII wieku. Był on używany do drukowania dużych nakładów pieniędzy papierowych wydanych przez dynastię Northern Song. Ruchoma czcionka przeniosła się także do Korei podczas dynastii Goryeo.
Około 1230 roku, Koreańczycy wynaleźli druk ruchomą czcionką metalową wykonaną z brązu. Jikji, opublikowana w 1377 roku, jest najwcześniejszą znaną książką wydrukowaną w technologii ruchomej czcionki metalowej. Do odlewania czcionki użyto adaptacji metody odlewania monet. Postać wycięto z drewna bukowego, które następnie sprasowywano do miękkiej gliny tworząc formę a następnie wlewając brążę do formy, a wreszcie czcionkę polerowano. Koreańska ruchoma czcionka metalowa została opisana przez francuskiego uczonego Henri-Jean Martin jako "bardzo podobny do Gutenberga".
Około 1450 roku, Johannes Gutenberg wprowadza to co jest uważane za pierwszy nowoczesny system ruchomej czcionki w Europie (prasy drukarskiej), co wraz z innowacją w odlewaniu czcionki opartej na formie matrycy i ręcznej formy; adaptacji śruby do prasy; zastosowania podstawy z siemienia lnianego, oleju do tuszu; oraz stworzenie bardziej miękkiego i bardziej chłonnego papieru spowodowało prawdziwą rewolucję w druku, pozwalając na rozkwit drukarni. Gutenberg jako pierwszy tworzył swoje czcionki ze stopu ołowiu, cyny, antymonu, miedzi i bizmutu - te same komponenty są stosowane do dziś.
Krój pisma – charakterystyczny obraz kompletu znaków pisma o jednolitych podstawowych cechach graficznych: stylu, rytmie, proporcji, dukcie, układzie lub kształcie szeryfów, właściwościach optycznych (czytelności) itp. Może mieć wiele odmian, czasami nawet znacznie różniących się od kroju podstawowego, lecz nadal zachowujących w sposób konsekwentny podstawowe założenia graficzne danej rodziny krojów.
Krój pisma (łącznie z jego wszystkimi odmianami) jest dziełem autorskim podlegającym ochronie prawnej.
Krój (dawniej także karakter) to jeden z trzech podstawowych, obok stopnia i odmiany, parametrów każdej czcionki i fontu. Spośród tych trzech parametrów jest najważniejszym elementem określającym charakterystyczny wygląd i unikalność każdej rodziny czcionek czy fontów. Stanowi o konkretnym, rozpoznawalnym wyglądzie niezależnie od wielkości znaków, czy ich atrybucie pogrubienia, pochylenia, szerokości itp.
Kroje czcionek i fontów można klasyfikować wedle cech ich wyglądu, czasu powstania, pochodzenia, przeznaczenia i innych kryteriów. W zależności od przyjętych kryteriów powstają różne systemy klasyfikacji pism drukarskich, np. polska klasyfikacja ART, normatywna polska klasyfikacja PN-73/P-55009, czy niemiecka DIN 16518.
Podstawowe grupy krojów uszeregowane ze względu na wygląd znaków przedstawiają się następująco:
Poza tymi wyróżnić można także tzw. pisanki, czyli kroje przypominające pismo odręczne, oraz ksenotypy – kroje swym wyglądem znacznie odbiegające od klasycznych wzorów, wykorzystujące takie środki jak deformacje liter czy złudzenia optyczne.
Przy określaniu krojów pisma, niezależnie od platformy komputerowej oraz wersji językowej oprogramowania, często stosowane są pochodzące z języka francuskiego określenia: serif oraz sans serif. Pierwsze oznacza szeryfy, a drugie bez szeryfów.
Szeryfy są co prawda ozdobnikami, ale nie zmienia to faktu, że szeryfowe kroje pisma należą do podstawowych fontów, stosowanych w bieżącej pracy do łamania tekstu, na równi z bezszeryfowymi. Zarówno fonty jedno- jak i dwuelementowe mogą być szeryfowe lub bezszeryfowe, ale konkretny font tylko: szeryfowy lub bezszeryfowy (i tak samo: jedno- lub dwuelementowy).
Przyjmuje się, że łatwiej czyta się tekst jednolity wydrukowany krojem szeryfowym. Tekst na ekranie monitora lepiej czyta się wyświetlony krojem bezszeryfowym, ze względu na niewielką rozdzielczość ekranu, a przez to brak możliwości dokładnego oddania wyglądu szeryfów. Także duże napisy (np. na bannerach) lepiej drukować krojem bezszeryfowym[1][2].
| Krój proporcjonalny |
|---|
| Lorem ipsum dolor sit amet... 01234567890123456789012345678 |
| Krój stały |
| Lorem ipsum dolor sit amet... 01234567890123456789012345678 |
Czcionki kroju proporcjonalnego odzwierciedlają naturalny kształt liter, np. litera „i” jest znacznie węższa od litery „w”, ta natomiast jest szersza od litery „u”. W tekście złożonym przy pomocy takiego kroju światła międzyliterowe (czyli odstępy pomiędzy sąsiednimi literami) są identyczne i wyrazy, lub inne napisy, wyglądają naturalnie. Odległości pomiędzy środkami sąsiednich znaków są różne (zmieniają się proporcjonalnie).
Krój o stałej szerokości znaku, nazywany też maszynowym, stosuje się np. po to, aby liczba znaków w każdym wierszu była taka sama, a znaki w pionie układały się w kolumnach (w imitacji tabel, wyciągach zawierających dużo cyfr, w listingach programów, itp.) Przykładem takiego kroju jest Courier.
Zazwyczaj w pracy w DTP, a szczególnie przy pisaniu tzw. tekstu głównego stosuje się kroje proporcjonalne.
Maszyna do pisania – urządzenie mechaniczne o napędzie ręcznym lub elektrycznym, posiadające klawisze, które naciskane powodują wydrukowanie metodą typograficzną określonych znaków na umieszczonym w maszynie podłożu drukowym (najczęściej papierze). Urządzenie może być również wspomagane modułem elektronicznym umożliwiającym zapamiętywanie wpisywanego tekstu.
W 1714 roku brytyjski inżynier Henry Mill uzyskał patent na projekt przyrządu który potrafi drukować oddzielne litery na tyle czyste i dokładne, że można je pomylić z tymi z drukarni. Za twórcę praktycznej maszyny do pisania uważany jest Amerykanin, Christopher Latham Sholes, który (przy współpracy Carlosa Gliddena i Samuela W. Soule’a) skonstruował w 1867 roku jej pierwszy użyteczny model.
Urządzenie powstało przypadkiem. W trakcie prac nad skonstruowaniem automatu numerującego strony książek Sholes pomyślał, że po niewielkich modyfikacjach maszyna mogłaby służyć do pisania tekstu. Zbudowane przez niego urządzenie miało klawisze, taśmę nasyconą atramentem oraz poziomą metalową płytkę z nałożoną na nią kartką papieru. Maszyna była uruchamiana przez naciskanie pedałami, ponieważ Sholes zastosował podobny napęd, jak w ówczesnych maszynach do szycia.
Po dalszych udoskonaleniach swej maszyny do pisania (w czym korzystał z pomocy laboratorium T. A. Edisona), Sholes rozpoczął w roku 1873 jej produkcję we współpracy z amerykańską wytwórnią broni Remington w Ilion w stanie Nowy Jork, gdzie od 1876 roku wytwarzano ją już seryjnie. Już wtedy powstał do dziś stosowany układ klawiatury „QWERTY”, który miał za zadanie uniknięcie blokowania się czcionek.
Jednym z wczesnych użytkowników maszyny do pisania był Mark Twain, który od 1876 roku pisał na niej swe utwory (pierwszym napisanym na maszynie była powieść „Przygody Tomka Sawyera”); kupił ją w Bostonie za 125 dolarów. Spośród pisarzy europejskich pierwszy używał maszyny do pisania Lew Tołstoj (w latach 80. XIX wieku), a z polskich Bolesław Prus (od 1897 roku). Pierwszą maszynę do pisania pozwalającą na kontrolowanie na bieżąco pisanego tekstu, skonstruował w 1890 roku Amerykanin Herman L. Wagner. Produkcję tych maszyn do pisania rozwinął Amerykanin, John T. Underwood.
W 1914 roku J. Smather opracował maszynę do pisania napędzaną silniczkiem elektrycznym. Elektryczne maszyny do pisania pojawiły się na rynku około 1920 roku, a od 1906 znajdują się w sprzedaży maszyny walizkowe. Dopiero w lutym 1957 roku ukazała się pierwsza maszyna będąca połączeniem maszyny elektrycznej z maszyną walizkową. Sprzedawał ją Smith Corona z Syracuse w stanie Nowy Jork.
Około 1960 roku, amerykański koncern IBM opracował nowego typu maszynę do pisania, w której czcionkiosadzone na osobnych dźwigniach zastąpiono głowicą obrotową. W późniejszym okresie elektryczne maszyny do pisania wypierały swoje mechaniczne odpowiedniki. Nowsze maszyny (około 1990 r.) miały możliwość zapisywania i późniejszej edycji tekstu.
Obecnie maszyny wyparte są przez komputery, wyposażone w edytory lub procesory tekstu i drukarki. Ostatnią fabrykę maszyn do pisania zamknięto w marcu 2011 roku w Indiach[1].
Monotypia (gr. monos – jeden, typos – odbicie) – artystyczna technika graficzna wyróżniająca się tym, że pozwala na uzyskanie tylko jednej odbitki.
Przez długi czas trwał spór, czy monotypia jest techniką graficzną, skoro nie umożliwia wykonania określonej liczby prac (odbitek). Jednak droga tworzenia pokazuje sama charakter tej techniki: wymaga rozprowadzenia farby po metalowej lub szklanej powierzchni. Następnie praca zostaje odbita na papierze za pomocą wałka, tamponu lub kostki. Często do wykonania jednej odbitki artyści dla uzyskania pożądanego efektu pokrywają farbą metalową płytę kilkakrotnie. Technika ta nazywana jest monotypią olejną, w odróżnieniu od monotypii graficznej, w której odbitkę uzyskuje się poprzez rysowanie na odwrocie przyłożonego do rozprowadzonej farby papieru[1]
Niektórzy nazywają monotypię techniką przypadku, natomiast oponenci ripostują, że artysta świadomie decyduje o grubości warstwy farby i jej gęstości oraz kierunku prowadzenia wałka, wilgotności papieru itp. Posługiwanie się tą techniką wymaga długotrwałych prób, bo tylko świadome kierowanie procesem technicznym może zaowocować powstaniem artystycznych prac.
Wśród polskich artystów zajmujących się monotypią można znaleźć Wojciecha Weissa, Marię Jaremę, Andrzeja Wróblewskiego, Beatę Nehring, Zdzisława Beksińskiego i Henryka Płóciennika.
Druk płaski – jedna z podstawowych technik druku, obok druku wklęsłego i wypukłego, stosowana w technikach graficznych i poligraficznych. Forma drukowa w druku płaskim charakteryzuje się tym, że jest równa, to znaczy miejsca drukujące i niedrukujące znajdują się na tym samym poziomie. Ogólnie techniki druku płaskiego dzieli się na dwa rodzaje:
W litografii (jest to odmiana grafiki warsztatowej, czyli odmiana artystycznej formy druku) formą drukową jest kamień litograficzny. Technika ta wykorzystuje zjawisko fizykochemiczne przyciągania lub odpychania cząsteczek wody. Na formie drukowej wykonuje się rysunek tłustym tuszem (lub kredką), a następnie zwilża wodą, która zatrzymuje się na miejscach niezatłuszczonych (niedrukujących). W czasie druku farba przylega tylko do miejsc zatłuszczonych i tylko te miejsca odbijają się na papierze. Wynalazcą litografii jest Alojz Senefelder.
We współczesnym przemyśle poligraficznym zasady podobne do litografii wykorzystywane są w technice offsetowej, która wykorzystuje właściwości oleofilowe (a co za tym idzie, hydrofobowe) miejsc z obrazem drukowym oraz właściwości dokładnie odwrotne (oleofobowe i hydrofilowe) miejsc pozbawionych tego obrazu.
Przemysłową techniką druku płaskiego o ograniczonym zastosowaniu jest światłodruk. Matrycę w światłodruku stanowi płyta ze szkła lub metalu, powleczona warstwą kopiową (najczęściej żelatyny uczulonej dichromianem amonu lub potasu) z wytworzonymi w niej, za pomocą procesów fotochemicznych, miejscami drukującymi i niedrukującymi. Charakterystyczną cechą światłodruku jest brak rastra.
Druk wypukły, wypukłodruk – jedna z podstawowych, oprócz druku wklęsłego i płaskiego, technik graficznych, w której odbitka powstaje poprzez odbicie farby nałożonej na częściach wypukłych formy drukowej. Jest to najstarsza technika graficzna.
Obecnie z technik druku wypukłego przemysłowo stosuje się przede wszystkim fleksografię oraz, szczególnie do zastosowań specjalnych, typografię. Zespoły fleksodrukowe są także stosowane do lakierowania. Typografia była powszechnie stosowaną techniką druku przed upowszechnieniem się urządzeń do naświetlania, które umożliwiły łatwe stosowanie druku offsetowego (druk płaski), który pozwala na uzyskanie lepszej jakości odbitek i jest bardziej ekonomiczny z innych względów.
DTP (ang. desktop publishing – publikowanie zza biurka) – termin oznaczający pierwotnie ogół czynności związanych z przygotowaniem na komputerzemateriałów, które będą później powielone metodami poligraficznymi. Krócej mówiąc, termin ten oznacza komputerowe przygotowanie do druku[1]. W tym znaczeniu termin ten dotyczy nie tylko fazy projektowej, czyli tworzenia w programach komputerowych obrazu (oraz kształtu) stron publikacji, ale także zarządzania pracą grupową, a nawet odnosi się do komputerowego sterowania urządzeniami wykorzystywanymi w tym procesie, a więc np. naświetlarkami czy maszynami drukarskimi.
Dawniej przygotowanie do druku nazywano przygotowalnią lub procesami przygotowawczymi (kierunek w szkole poligraficznej nosi tę nazwę do dziś) i zasadniczo obejmowało skład ręczny (wykonywany w zecerni) i montaż (w montażowni), zakończony przygotowaniem materiałów dla drukarni w naświetlarni.
Z czasem pojęcie DTP zaczęło odnosić się także do przygotowywania dokumentów do publikacji w postaci elektronicznej (cyfrowej). Proces DTP rozpoczyna się wprowadzeniem do komputera tekstu i obrazu. Poszczególne elementy graficzne podlegają następnie indywidualnej obróbce, a na tekst jest nanoszona korekta. Następnie odbywa się zasadnicza część procesu, czyli ułożenie stron publikacji z tych wszystkich elementów gotowego projektu, łącznie z naniesieniem informacji dla drukarza i introligatora. Na tym etapie pracy można również umieścić informacje o obrazie całej składki (patrz: impozycja). Czynność końcowa to zapisanie danych komputerowych w postaci pliku postscriptowego lub (coraz częściej) pliku PDF. W ramach DTP można również zarządzać przepływem prac w drukarni oraz sterować urządzeniami przygotowalni poligraficznej, jak i samej drukarni.
Istotne jest, że DTP zajmuje się nie tylko samym obrazem, ale także kształtem podłoża, tak więc termin ten dotyczy także projektowania np. niezadrukowanych opakowań i innych form wykrawanych z papieru, kartonu czy też np. kształtów wycinanych z folii samoprzylepnej.
|
||
| Pojawienie się | 1982 | |
| Paradygmat | wieloparadygmatowy, proceduralny | |
| Typowanie | dynamiczne, silne | |
| Implementacje | Adobe PostScript, TrueImage, Ghostscript | |
| Aktualna wersja stabilna | PostScript 3 | |
| Twórca | John Warnock, Charles Geschke, Doug Brotz, Ed Taft, Bill Paxton | |
PostScript – uniwersalny język opisu strony opracowany przez firmę Adobe Systems, będący obecnie standardem w zastosowaniach poligraficznych.
Jest to równocześnie kompletny język programowania, oparty na architekturze stosu oraz notacji postfixowej – odwrotnej notacji polskiej (RPN). Pozwala on więc nie tylko opisać precyzyjnie wygląd strony, ale także wykonywać złożone operacje na dostarczonych danych (np. wykonywanie separacji kolorów czy też wyliczenie zbioru Mandelbrota).
PostScript jest proceduralnym, niezależnym od urządzenia wyjściowego językiem programowania, który opisuje tekst i grafikę na stronie. Jego polecenia sterują drukarką laserową (lub dowolnym innym urządzeniem postscriptowym), umieszczając w odpowiednim miejscu linię, okrąg, tekst czy też mapę bitową.
Ogólnie, PostScript jest językiem programowania, podobnie jak Basic, Pascal, Fortran czy C. Pozwala tworzyć własne zmienne i procedury, co umożliwia organizowanie programów postscriptowych w większe bloki. Ponadto każda strona może być użyta do skonstruowania innej, bardziej skomplikowanej strony.
PostScript różni się od innych języków programowania tym, że został specjalnie zaprojektowany do tworzenia znaków tekstowych i obrazów graficznych na drukowanych stronach. Jego zaletą jest jeden spójny model, w którym litery tekstu są traktowane jak specjalny rodzaj grafiki. Ponieważ litera jest elementem grafiki, to może być na przykład skalowana, wypełniana kolorem lub dowolnym wzorem itd. Taka spójna interpretacja tekstu i grafiki zdecydowała o elastyczności PostScriptu, dzięki której zdobył popularność.
Pierwszym urządzeniem, które wyposażono we wbudowany interpreter PostScriptu, była drukarka laserowa LaserWriter firmy Apple, wprowadzona na rynek w 1985 roku.
Font (ang., z łac. fons – źródło) – komputerowy nośnik pisma, zestaw czcionek o określonych wspólnych cechach zapisany w postaci elektronicznej, zazwyczaj w jednym pliku.
Początkowo, gdy pojedyncze czcionki były obrazkami pojedynczych znaków (glifów) o określonym rozmiarze, na jeden zestaw składały się czcionki tylko jednego rozmiaru. Wraz z rozpowszechnieniem się fontów wektorowych, które z samej swojej natury są skalowalne, rozmiar stracił na ważności. Obecnie pojedynczy font to najczęściej zestaw czcionek danego kroju (np. Arial) i odmiany (np. Pogrubiony). Czyli „Arial Pogrubiony” i „Arial Kursywa”, to dwa różne fonty jednego kroju Arial.
Istnieją jednak również fonty, w których możliwe jest tworzenie wielu odmian z pojedynczego zestawu czcionek (czyli z pojedynczego fonta). Takimi fontami były np. Multiple Master Fonts przedsiębiorstwa Adobe Systems.
Należy przy tym zaznaczyć, że font, w porównaniu do zestawu czcionek w danym kroju i odmianie, zawiera więcej informacji, niż tylko same kształty znaków, są to np. pary kerningowe, możliwość stosowania znaków alternatywnych itd.
Linie pisma – teoretyczne linie proste, poziome i równoległe do siebie, wyznaczające granice rysunku liter oraz pozostałych znaków w czcionkach i fontach. Mówiąc dokładniej są to linie odniesienia, wobec których wyznacza się znaki, ponieważ ich obrys nie zawsze musi być do tych linii styczny.
Można wyznaczyć znacznie więcej linii pisma, ponadto nazewnictwo linii pisma nie jest znormalizowane i można się spotkać z różnymi nazwami linii i ich interpretacjami. Na przykład w jednej z interpretacji linię górną pisma nazywa się linią wersalików, a za "prawdziwą" linię górną uważa się bliżej niesprecyzowaną linię oddaloną o pewien niewielki odstęp od najwyżej położonej krawędzi majuskuły akcentowanej. W ten sam sposób za linię dolną pisma uważa się linię położoną o bliżej niesprecyzowane „trochę” poniżej linii wydłużeń dolnych. Jednak nazwy czterech głównych linii pisma są obecnie dość rozpowszechnione, a obowiązują we współczesnych programach do tworzenia fontów.
Grubość
Do określania grubości kroju pisma w polskiej typografii przyjęto pomiar pierwszej pionowej kreski (w jej połowie) litery n w stopniu 10 p. Na tej podstawie wyróżnia się: pismo bardzo cienkie: poniżej 0,2 mm, pismo cienkie – od 0,2 do 0,3 mm, pismo zwykłe – powyżej 0,3 do 0,4 mm, pismo półgrube – powyżej 0,4 do 0,6 mm, pismo grube – powyżej 0,6 do 0,85 mm, pismo bardzo grube – powyżej 0,85 mm.
Współcześnie nikt tego systemu w Polsce nie używa. Używana jest nomenklatura angieleskojęzyczna. Do określania grubości kresek znaków używa się między innymi następujących określeń: thin, light, regular, book, medium, bold, black, czy heavy. Ponadto używane są modyfikatory takie jak: demi, semi, ultra, extra itp. Problem polega na tym, że nie istnieją żadne zasady pozwalające na określenie, jaka nazwa danej odmianie powinna być przyporządkowana. Panuje zupełna dowolność i uznaniowość.
Do określania szerokości kroju pisma w polskiej typografii przyjęto pomiar długości słowa OHamburgefonsz (w podstawie) w stopniu 10 p. Na tej podstawie wyróżnia się: pismo bardzo wąskie – poniżej 25 mm, pismo wąskie – od 25 do 30 mm, pismo normalne – powyżej 30 do 35 mm, pismo szerokie – powyżej 35 do 40 mm, pismo bardzo szerokie – powyżej 40 mm.
Podobnie jak w przypadku określeń grubości pisma, do opisywania szerokości pisma w Polsce nie używa się polskich nazw znormalizowanych (wynikających z pomiarów), a angielskojęzycznych arbitralnych określeń. Stosowane są następujące nazwy: narrow, condensed, thin, compressed, compact, extended, expanded. Modyfikatory to: extra czy ultra.
Kapitaliki (łac. capitalis – główny) – znaki (głównie litery i cyfry) o wyglądzie wersalików, ale wielkości zbliżonej do liter tekstowych bez wydłużeń górnych i dolnych.
Służą do dwóch celów:
Przeważająca większość procesorów tekstu umożliwia automatyczne tworzenie kapitalików, jednak jest to metoda ułomna, ponieważ sprowadza się do geometrycznego zmniejszenia wersalików, czego skutkiem jest zmniejszenie grubości kresek tworzących znaki. Kreski te stają się wtedy cieńsze zarówno od kresek wersalikowych, jak i tekstowych, przez co wyglądają na nienaturalnie wychudzone. Znaki tak utworzone mają również szereg innych wad, jak zanikające końce cieniowań w krojach dwuelementowych, nieproporcjonalne światła wewnątrz znaków, zaburzone odsadki (odstępy pomiędzy znakami), słabiej widoczne szeryfy, zbyt małe znaki diakrytyczne itd.
Kapitaliki poprawne typograficznie powinny być znakami o grubości kresek takich samych jak w wersalikach i literach tekstowych, dlatego też kapitaliki projektuje się jako oddzielne znaki, wzbogacając repertuar znaków w danym kroju pisma. W fontach OpenType, które mają zaprojektowane kapitaliki, można znaki te uzyskać za pomocą funkcji zecerskich. W czasach sprzed ery Unicode, gdy repertuar znaków w foncie był ograniczony do 256 znaków, zazwyczaj nie było miejsca na kapitaliki, przez co umieszczane były one w oddzielnych fontach powiązanych z danym krojem pisma. Takie fonty nazywane były (jak każdy font z nietypowymi znakami) fontami eksperckimi. Również w tradycyjnych czcionkach stosowano zestawy kapitalikowe, było to jednak mniej popularne.
We współczesnej typografii panuje tendencja do projektowania w nowych krojach pisma kapitalików o wysokości nieznacznie większej od średniej linii pisma, co bardzo poprawia ich czytelność, natomiast przy użyciu starszych krojów zaleca się ręczne niewielkie powiększenie ich stopnia[potrzebny przypis].
wersalik «czcionka dużej litery alfabetu»
• wersalikowy
Pauza i półpauza to pojęcia typograficzne. W językoznawstwie natomiast jest używane pojęcie myślnika. Funkcję myślnika może pełnić pauza lub półpauza. Myślnik jest znakiem międzywyrazowym. Należy go stosować, gdy występuje między członami samodzielnymi pod względem leksykalnym i składniowym. Pomiędzy myślnikiem a innymi elementami tekstu wstawia się odstępy. Łącznik jest znakiem wewnątrzwyrazowym stosowanym (między innymi) w wyrazach złożonych i jest używany bez odstępów. Dywiz jest stosowany na końcu wiersza, przy dzieleniu i przenoszeniu wyrazów. Najczęściej łącznik i dywiz mają identyczną postać graficzną, choć zdarzają się wyjątki.
Pauza to kreska o długości zbliżonej do jednego firetu, półpauza to kreska o długości zbliżonej do połowy firetu, a dywiz to kreska o długości zbliżonej do ⅓ firetu. Poszczególne implementacje mogą się różnić od podanych definicyjnych długości kresek poziomych. W szczególności pauza może być krótsza od firetu, a półpauza dłuższa od połowy pauzy. Dywiz (łącznik) przeważnie jest krótszy od ⅓ firetu.
Korinna – antykwa linearna szeryfowa zaprojektowana w berlińskiej odlewni czcionek H. Berthold A.G. w latach 1904–1912. Nazwa pochodzi od imienia starogreckiej poetki Korynny (VI wiek p.n.e.).
Krój ma wersję łacińską i słowiańską. W Polsce odlewano go w giserni Stanisława Jeżyńskiego, a odmianyzwykłą i półgrubą także w Odlewni Czcionek Grafmasz w Warszawie. W 1974 roku dwaj projektanci firmy International Typeface Corporation (ITC), Edward Benguiat i Victor Caruso, przygotowali wersję elektroniczną kroju pisma, który funkcjonuje obecnie pod nazwą ITC Korinna i jest dostępny w wielu odmianach.
Pismo zostało zaprojektowane pod wpływem secesji. W wersji ITC Korinna zmieniono jednak częściowo charakter kroju, m.in. zwiększając wysokość x, dzięki czemu jest on dostosowany do współczesnych wymogów czytelności.
Pismo dziełowe (żarg. chlebowe[1], ang. body face, book face; niem. Brotshrift, Werkschrift lub Textschrift) – krój pisma drukarskiego używany do składania tekstów ciągłych, głównie w książkach. Odznaczają się czytelnością, jasną i prostą strukturą graficzną, brakiem zbędnych ozdobników. Są to najczęściej kroje dwuelementowe szeryfowe. Niektóre kroje mają specjalne odmiany przeznaczone do składu długich tekstów, np. Century Schoolbook, Zapf Book.
Chociaż różnorodność kształtu liter jest dla wielu czytelników niedostrzegalna, elementy budowy liter mają duży wpływ na czytelność pisma. Przykładowo wyrazy złożone wyłącznie majuskułami (wersalikami) są odczytywane wolniej, ponieważ nie posiadając wydłużeń dolnych i górnych, nie mają charakterystycznego kształtu, który pozwalałby na szybkie rozpoznanie liter. Równie ważna jest drukowność, czyli dostosowanie kształtu liter do jakości druku i podłoża, które ma być zadrukowywane. Andrzej Tomaszewski wymienia następujące elementy budowy liter jako znaczące dla czytelności i drukowności pisma[2]:
Akcydens, druk akcydensowy (łac. accidens „coś przypadkowego”)[1] – wyrób poligraficzny niebędący ani książką, ani czasopismem, ani też zadrukowanym opakowaniem. Zasadniczo jest to wyrób jednoarkuszowy, który może być w postaci jednej kartki lub nierozciętej składki.
Akcydensy to samoistne druki o charakterze użytkowym lub okolicznościowym. Zaliczyć do nich można praktycznie wszystkie pozostałe druki, począwszy od znaczka pocztowego czy wizytówki aż po plakat.
